به گزارش روز شنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، جمهوری اسلامی ایران در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی توانسته است ضمن احداث سدهای متعدد، فناوری ساخت و احداث سد را در كشور بومی كرده و موفق به احداث پیچیده ترین سدها در داخل و خارج از كشور شود.

** سه دهه سد سازی در آیینه آمار

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ، در سال 1357 تعداد سدهای ساخته شده در كشور 19 سد به حجم كل مخزن 12 هزار و 735 میلیون متر مكعب و ظرفیت نصب شده نیروگاه های برق آبی نیز حدود یك هزار 804 مگاوات بود.

اما در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی با همت و تلاش متخصصان داخلی تا سال 1367 با هفت سد به حجم كل مخزن 2 هزار و 275 میلیون متر مكعب ، در مجموع 138مگاوات به ظرفیت نصب شده نیروگاه های برق آبی اضافه شد.

بسیاری از مردم جدول خاموشی های برنامه ای برق در دوران سال های جنگ تحمیلی و بعد از آن را به خاطر دارند، اما امروز نه تنها خاموشی در كشور وجود ندارد حتی زمینه برای صادرات برق كشور تا سواحل مدیترانه به وجود آمده است و جمهوری اسلامی ایران با بسیاری از كشورهای همسایه تبادل برق دارد.

در برنامه پنجساله اول توسعه كشور شش سد به حجم كل مخزن یك هزار و 46 میلیون متر مكعب و ظرفیت نصب شده نیروگاهی 14 مگاوات و در برنامه پنجساله دوم توسعه تعداد 16 سد به حجم كل مخزن 2 هزار و 90 میلیون متر مكعب و ظرفیت نصب شده نیروگاهی 54 مگاوات احداث شد.

نهضت سدسازی در برنامه پنجساله سوم توسعه كشور هم با شدت بیشتری ادامه یافت ، به نحوی كه در طول این برنامه 35 سد به حجم كل مخزن 12 هزار و 550 میلیون متر مكعب و ظرفیت نصب شده نیروگاه برق آبی سه هزار و 35 مگاوات در كشور احداث شد.

در برنامه پنجساله چهارم توسعه كشور نیز تعداد 33 سد با حجم كل مخزن هفت هزار و 529 میلیون متر مكعب و حدود سه هزار و 445 مگاوات ظرفیت نصب شده نیروگاهی در كشور ساخته شد.

بر اساس گزارش شركت مدیریت منابع آب ایران ، در برنامه پنجساله پنجم توسعه كشور نیز قرار است 61 سد به حجم كل مخزن 52 هزار و 989 میلیون متر مكعب در كشور احداث شود كه با اضافه شدن پنج هزار و 202 مگاوات به ظرفیت نصب شده نیروگاهی، مجموع ظرفیت نصب شده نیروگاه های برق آبی كشور به 13 هزار و 692 مگاوات خواهد رسید.

** افزایش حجم مخازن سدهای افتتاح شده

میانگین سالانه حجم مخزن سدهای افتتاح شده تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی حدود 500 میلیون متر مكعب بوده است. این درحالیست كه فقط در دوره ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان برنامه دوم توسعه كشور حجم مخزن سدهای كشور كمتر از 500 میلیون متر مكعب بوده است.

از برنامه پنجساله سوم توسعه كشور شاهد رشد جهشی در افزایش حجم مخزن سدهای افتتاح شده هستیم به نحوی كه طی این برنامه ، حجم مخزن سدهای افتتاح شده به مرز 2 هزار و 500 میلیون متر مكعب رسید.

این رقم در برنامه پنجساله چهارم توسعه كشور و در سال 1389حدود 2 هزار میلیون متر مكعب بود.

** برنامه اجرایی افتتاح سدها در سال جهاد اقتصادی

در سال جهاد اقتصادی حجم مخزن سدهای افتتاح شده به سه هزار و 220 میلیون مترمكعب رسید.

با وجود تلاش های گسترده ای كه تاكنون با هدف مهار آبهای سطحی، تامین آب كشاورزی و تولید انرژی برق در بخش سد سازی انجام شده است، دولت در نظر دارد از تمام ظرفیت ها و پتانسیل های موجود استفاده كند. در همین راستا در سال جهاد اقتصادی 15 سد به مرحله افتتاح رسید.

سد 'گلفرج' در آذربایجان شرقی، سد' سنگ سیاه' در كردستان، سد 'كمال صالح' در استان مركزی، سد 'كلان ملایر' در همدان، سدهای 'گلابر' و 'كینه ورس ' در استان زنجان، سد 'زیردان' در استان سیستان و بلوچستان از جمله سدهایی است كه در سال جهاد اقتصادی افتتاح شد.

سد 'كارون چهار' به عنوان یكی از بزرگترین و بومی ترین سدهای ایرانی در استان چهار محال و بختیاری، سد 'زاگرس ' در استان كرمانشاه،سد 'آق چای 'در آذربایجان غربی و سد 'اسدیه ' در خراسان جنوبی از دیگر سدهایی است كه در سال جهاد اقتصادی به بهره برداری رسیدند.

از سدهایی كه قرار است به زودی آماده بهره برداری شوند، می توان از 'شمیل و نیان' در استان هرمزگان، 'ماشكید علیا' در استان سیستان و بلوچستان،'دانشمند' در استان گلستان و سد 'درونگر' در استان خراسان رضوی نام برد.

**برنامه اجرایی آبگیری سدها در سال جهاداقتصادی

تعداد هفت سد نیز در سال جهاد اقتصادی آماده آبگیری شدند. سدهای 'ارس2 'در استان آذربایجان غربی و 'آزادی ' در استان كرمانشاه به ترتیب با حجم مخزن 71/4 میلیون مترمكعب و 47/70 میلیون مترمكعب در فروردین ماه سال جاری ، سد سیمره در استان ایلام با حجم مخزن 3200 میلیون مترمكعب در اردیبهشت ماه امسال ، سد شهید مدنی' ونیار' در استان آذربایجان شرقی با حجم مخزن 2/361 میلیون متر مكعب در تیرماه امسال و سد گتوند علیا در استان خوزستان باحجم مخزن 4097 میلیون مترمكعب در مرداد ماه سال جاری ابگیری شدند.

احداث این سدها نقش مهمی در ارتقای شاخص های توسعه انسانی در استان داشته است.

بر اساس گزارش شركت مدیریت منابع آب ایران سدهای 'سورال' و 'مریوان' در كردستان و سد 'رودبار داراب' در استان فارس از دیگر سدهایی هستند كه برنامه ابگیری آنها در اسفندماه سال جاری پیش بینی شده بود.

** احداث شبكه های آبیاری

بر اساس اطلاعات منتشره از سوی شركت مدیریت منابع آب ایران، متوسط سالانه احداث شبكه های اصلی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا سال 1367 حدود 15 هزار هكتار بوده ،در حالی كه این رقم در طول برنامه پنجساله اول توسعه كشور 32، برنامه پنجساله دوم توسعه 43،برنامه سوم توسعه 69 هزار هتكار بوده است.

بر اساس این گزارش متوسط سالانه احداث شبكه های آبیاری و زهكشی در برنامه چهارم توسعه كشور 2/58 هزار هكتار و در سال جهاد اقتصادی این رقم به 85 هزار هتكار رسیده است.

** راندمان مدیریت تامین آب كشاورزی

گزارش ها همچنین حاكی است راندمان مدیریت تامین آب در رودخانه ها در سال آبی 88-89 حدود 62 درصد ثبت شد ، در حالی كه در سال آبی 89-90 راندمان مدیریت تامین آب در رودخانه ها 66 درصد بوده است.

این در حالی است كه راندمان انتقال شبكه های آبیاری و زهكشی مدرن در سال آبی 88-89 حدود 87 درصد و در سال آبی 89-90 ، 88 درصد بوده است. بر این اساس آب ورودی به شبكه در سال آبی جاری 3/10 و آب تحویلی به شبكه های آبیاری 7/11 بوده است.

اقتصام**2021**1561